AI trong giáo dục kiến trúc đang trở thành một chủ đề được quan tâm sâu sắc, khi trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng thay đổi mạnh mẽ cách ngành kiến trúc vận hành – từ thiết kế, trình bày đến thi công và quản lý công trình. Trước làn sóng công nghệ đang bùng nổ, một câu hỏi lớn được đặt ra: Liệu các trường đại học đào tạo kiến trúc có nên chính thức đưa AI vào chương trình giảng dạy?
Đây không chỉ là vấn đề cập nhật kỹ năng, mà còn liên quan đến việc định hình lại cách kiến trúc sư tương lai suy nghĩ, sáng tạo và hành nghề trong một thế giới đầy biến động.
Vì sao AI ngày càng hiện diện trong kiến trúc?
Trước khi đi vào giáo dục, cần hiểu rõ lý do vì sao AI đang “len lỏi” vào lĩnh vực tưởng chừng rất cảm tính như kiến trúc.
- Tạo concept tự động: Các công cụ như Midjourney, DALL·E, hay Stable Diffusion có thể tạo ra hàng chục ý tưởng hình ảnh chỉ từ vài dòng mô tả.
- Mô phỏng hiệu suất công trình: AI giúp phân tích ánh sáng, thông gió, nhiệt độ… để tối ưu thiết kế theo tiêu chuẩn bền vững.
- Tự động hóa bản vẽ kỹ thuật: Revit AI, Grasshopper AI và các plugin đang giúp rút ngắn thời gian dựng mô hình BIM đáng kể.
- Phối hợp nhóm dễ dàng hơn: AI có thể giúp đồng bộ dữ liệu thiết kế, hỗ trợ ra quyết định trong các dự án đa ngành.
Những điều này cho thấy rõ: AI không còn là tương lai, mà là hiện thực trong nghề kiến trúc.
AI trong giáo dục kiến trúc: Vẫn còn là “vùng xám”
Dù ngành kiến trúc đang có những bước chuyển mạnh mẽ nhờ AI, nhưng tại nhiều trường đại học, chương trình đào tạo vẫn gần như giữ nguyên trong 10–20 năm qua.
- Các môn học vẫn tập trung vào hình học, vẽ tay, mỹ học và công năng truyền thống.
- Việc tiếp cận công cụ kỹ thuật số – nếu có – chỉ dừng ở mức học phần AutoCAD, Revit hoặc SketchUp cơ bản.
- Khái niệm như “parametric design”, “generative design” hay “AI-driven form finding” còn khá xa lạ với sinh viên năm 1–2.
Trong khi đó, thị trường lao động lại đang đòi hỏi kiến trúc sư biết dùng AI như một phần không thể thiếu của công việc. Điều này dẫn đến một khoảng cách thế hệ rõ rệt giữa nhà trường và doanh nghiệp.
Đào tạo AI kiến trúc: Nên bắt đầu từ đâu?
Việc đưa AI vào chương trình học không có nghĩa là biến sinh viên kiến trúc thành lập trình viên. Mà đúng hơn, nó là: Trang bị tư duy sử dụng công cụ mới để hỗ trợ tư duy thiết kế sáng tạo.
Một số đề xuất thiết thực cho việc đào tạo AI kiến trúc:
Giới thiệu khái niệm AI ngay từ năm 1–2
Sinh viên nên hiểu AI là gì, có thể làm được gì trong thiết kế kiến trúc – dưới dạng seminar, workshop hoặc môn kỹ năng mềm.
Tích hợp công cụ AI vào các môn thiết kế studio
Cho phép sinh viên dùng các công cụ như Midjourney để tạo ý tưởng, hoặc sử dụng AI để mô phỏng khí hậu, ánh sáng trong bài tập.
Tổ chức khóa học tự chọn chuyên sâu
Dành cho sinh viên muốn đi theo hướng thiết kế tính toán (computational design) – có thể học các công cụ như Rhino-Grasshopper, Python cho thiết kế hình khối, hoặc sử dụng AI để tự tạo plugin hỗ trợ công việc.
Kết hợp liên ngành
Mở rộng hợp tác với các khoa CNTT, dữ liệu, hoặc kỹ thuật để sinh viên kiến trúc có thể tham gia các dự án đa lĩnh vực, từ đó hiểu rõ hơn vai trò của AI trong quá trình cộng tác thiết kế.
Xu hướng AI kiến trúc: Không học là bị bỏ lại phía sau
Không chỉ ở Việt Nam, trên thế giới nhiều trường đã bắt đầu điều chỉnh mạnh mẽ để đáp ứng xu hướng AI kiến trúc:
- MIT (Mỹ): Có trung tâm chuyên nghiên cứu AI trong thiết kế đô thị và kiến trúc.
- ETH Zurich (Thụy Sĩ): Tổ chức khóa học “Machine Learning in Architecture” kết hợp thiết kế và lập trình.
- UCL Bartlett (Anh): Cho phép sinh viên sử dụng AI trong thiết kế mô phỏng không gian, sinh thái và năng lượng.
Thậm chí, nhiều văn phòng kiến trúc lớn cũng bắt đầu tuyển dụng AI Designer, Computational Architect hay Data-driven Designer như một xu hướng nhân sự mới.
Lo ngại và giải pháp: AI có làm “mất chất” kiến trúc?
Một số ý kiến phản biện cho rằng: Nếu quá phụ thuộc vào AI, sinh viên sẽ mất đi cảm xúc cá nhân trong thiết kế, dẫn đến sự rập khuôn công nghiệp. Tuy nhiên, vấn đề không nằm ở công cụ – mà nằm ở cách dạy và tư duy sử dụng.
Nếu nhà trường biết cách hướng dẫn sinh viên:
- Biết “làm chủ” AI thay vì “phụ thuộc” vào nó.
- Sử dụng AI để khám phá thay vì copy.
- Tận dụng AI để giải phóng thời gian, từ đó đầu tư nhiều hơn cho ý tưởng và cảm xúc cá nhân.
Thì AI sẽ trở thành cánh tay mở rộng của sáng tạo, chứ không phải kẻ thay thế con người.
Những hạn chế và rảo cản của AI ngành kiến trúc: https://locvinhdesign.vn/rao-can-va-han-che-cua-ai-trong-nganh-kien-truc/
Kết luận
AI trong giáo dục kiến trúc không còn là lựa chọn xa xôi, mà là yêu cầu cấp thiết nếu ngành kiến trúc muốn bắt kịp với nhịp phát triển của thế giới.
Sinh viên kiến trúc hôm nay chính là những người định hình không gian sống của tương lai. Nếu hông được trang bị đầy đủ về công cụ và tư duy công nghệ, họ sẽ bị tụt lại – không phải vì thiếu sáng tạo, mà vì thiếu phương tiện để thể hiện sự sáng tạo đó.
Vì vậy, đưa AI vào giảng dạy kiến trúc không chỉ là cập nhật chương trình học – mà là mở rộng biên giới của sáng tạo kiến trúc trong thời đại mới.
Tham khảo thêm các thiết kế nhà đẹp và nhận tư vấn tại: https://www.facebook.com/share/p/1FaZYAmr94/